Faire & circulaire ICT
Aankoop als hefboom
Publieke en private aankopers hebben een belangrijke hefboom in handen om de ICT-toeleveringsketens duurzaam te maken. Bij de aankoop van ICT is het relevant om duurzaamheidsaspecten mee te nemen. Duurzaam aankopen gaat over het beperken van de negatieve sociale, ecologische en economische impact over de volledige levenscyclus van producten. Zo kunnen er eisen gesteld worden rond de arbeidsomstandigheden in de keten, de mogelijkheid tot hergebruik van materiaal en componenten of het gebruik van toxische stoffen. In de praktijk blijkt het om verschillende redenen soms lastig te zijn om de juiste eisen te stellen. Doordat mogelijke criteria, controlesystemen en nieuwe ontwikkelingen op de markt onbekend zijn voor aankopers, door mogelijke conflicten met functionele eisen of doordat de markt onvoldoende duurzame alternatieve aanbiedt. Maar het ís mogelijk en de impact kan groot zijn.
Sociale ketens – Faire ICT
Om sociale duurzaamheid in de keten te stimuleren, moeten aankopers aandacht hebben voor alle schakels binnen de keten. Bij aankoop kan van de leverancier o.a. geëist worden dat de internationale conventies van de ILO (International Labour Organisation) en arbeidsvoorwaarden en mensenrechten gerespecteerd worden, en dat hij leefbare lonen betaalt aan de arbeiders. De naleving van gestelde eisen controleren is echter niet evident, gezien de complexiteit en de verschillende stappen in de keten. Maar labels, certificaten, managementsystemen of monitoringsystemen kunnen daarbij helpend zijn.
Naar een circulaire levensloop van ICT
Het huidige dominante economische model is lineair: we ontginnen of winnen nieuwe natuurlijke hulpbronnen, maken er producten van die we vervolgens – vaak na een relatief korte tijd – weer weggooien als ze niet meer naar behoren werken. De ICT hardware sector is bij uitstek een voorbeeld van dit model. Smartphones gaan gemiddeld maar tussen de 18 maand en 2 jaar mee. Waarna we al snel een nieuwe kopen, omdat er een nieuw model op de markt is dat we graag willen of omdat software upgrades niet meer mogelijk zijn. Soms is de korte levensduur te wijten aan geplande veroudering. ICT-producten zijn vaak zeer fragiel en worden op die manier ontworpen dat ze moeilijk te repareren of te upgraden zijn.
Omschakelen naar een circulaire economie kan een deel van de oplossing zijn. Hierin worden producten en grondstoffen maximaal hergebruikt en wordt waardeverlies geminimaliseerd. Ook in de ICT-sector kan dit uiterst relevant zijn. Onder meer gezien de schaarste van grondstoffen en de effecten van deze mijnbouwactiviteiten op mens en milieu.
Dit schema, ontwikkeld door Vlaanderen Circulair, toont de verschillende circulaire doelstellingen/strategieën bij aankoop en gebruik. Dit schema is goed toepasbaar op de uitdagingen binnen de ICT-sector en geeft een goed overzicht van de mogelijke stappen die genomen kunnen worden om werk te maken van een meer circulair ontwerp, productie en gebruik van ICT. De gekozen strategieën zullen steeds samenhangen met een bepaalde fase uit de toeleveringsketen. Binnen dit project focussen we voornamelijk op strategieën die gelinkt zijn aan herstel en levensduurverlenging van ICT-hardware.
Publieke instellingen en private bedrijven kunnen hun aankoopbeleid van ICT verduurzamen door sociale en circulaire criteria te hanteren waaraan bedrijven en producten dienen te voldoen. Wat is mogelijk binnen de verschillende stappen van het aankoopproces om sociale en circulaire criteria te implementeren? Welke monitoringssystemen bestaan er over de verschillende delen van de keten? Welke internationale kaders en richtlijnen kunnen helpen om mensenrechtenschendingen te vermijden en circulariteit te verhogen? Hoe kan men de levensduur van ICT verlengen? Veel vragen die centraal staan en onderzocht worden binnen het project. Het uiteindelijke onderzoeksrapport zal als basis dienen voor de toolbox en de individuele ondersteuning aan deelnemende pilootorganisaties binnen het project. Het onderzoeksrapport vind je hier.
In het eerste jaar van het project zal er een toolbox gecreëerd worden, gebaseerd op uitgebreid onderzoekswerk, die aankopers van ICT zoveel mogelijk concrete handvaten biedt om werk te maken van faire ICT en circulair gebruik van de aangekochte materialen. De toolbox reikt concrete handvaten aan om duurzaamheidscriteria te integreren in de aankoopprocedures en de mogelijkheden inzake monitoring. We staan ook stil bij de mogelijkheden qua hergebruik en levensduurverlenging van ICT-materiaal.
De inhoud zal gebaseerd zijn op de informatie die experten binnen het leertraject geven en op de onderlinge uitwisseling van ervaringen en goede voorbeelden tussen de deelnemende organisaties. De toolbox vind je hier.