Laura Blanco Martinez

Wegwijzers richting duurzamere ICT in Vlaanderen

Laura Blanco Martinez | Algemeen | aankoop, faire ICT, goede voorbeelden

De afgelopen jaren is er in Vlaanderen heel wat pionierswerk verricht op vlak van duurzame ICT. Als overheden zelf het goede voorbeeld geven en een kader creëren voor ICT-aankopers, dan kunnen ze van circulaire economie en maatschappelijk verantwoord ondernemen de norm maken. Hier lees je onze beleidsaanbevelingen om dat waar te maken.

Onhoudbare berg e-waste

“Milieu-impact van ICT groter dan gedacht: productie weegt zwaarst door”, zo titelde Knack enkele weken geleden. ICT is niet meer uit ons leven weg te denken, maar we staan zelden stil bij de grote impact op mens en milieu van al die laptops en smartphones. Zo gaat de ontginning van grondstoffen voor ICT (zoals lithium en de “conflictmineralen” goud, tin, tantaal en wolfraam) vaak gepaard met mensenrechtenschendingen en ecologische destructie wereldwijd.

ICT is vandaag ook verantwoordelijk voor ongeveer 3,7% van de mondiale CO2-uitstoot, evenveel als die van de luchtvaart. Tussen de 60 en 85% van de ecologische impact en de CO2-uitstoot komt voort uit de productiefase. Op slechts enkele decennia tijd werd een enorme en nog steeds groeiende markt gecreëerd van producten met een korte levensduur, die door hun design slechts beperkt gerecycleerd kunnen worden, met als gevolg een enorme berg e-waste.

Het huidige model, met een grootschalige verspilling van grondstoffen, stuit vroeg of laat op harde grenzen. We zullen zowel onze overconsumptie van ICT moeten aanpakken, als een markt moeten creëren voor écht duurzame producten. In de toekomst zullen we ICT-toestellen kopen die gemaakt zijn om veel langer gebruikt te worden, die makkelijk hersteld en geüpgraded kunnen worden. Na een eerste leven worden de toestellen als refurbished opnieuw verkocht, waardoor ze weer als nieuw functioneren. Ook zullen alle toestellen op de markt zo ontworpen zijn dat alle kritieke grondstoffen makkelijk gerecycleerd kunnen worden. Dat is vooralsnog een utopie in de geglobaliseerde ICT-markt van vandaag. Ter illustratie: het marktaandeel van de fairphone bedroeg twee jaar geleden nog maar 0,00308 procent.

Vlaanderen voorop in circulaire economie

Europa is zich van deze uitdaging bewust, en formuleerde een aantal actiepunten in het Circular Economy Action Plan en het Sustainable Products Initiative. Vlaanderen ziet zichzelf als voorloper van de circulaire economie. Door voorop te lopen in de creatie van een duurzame ICT-sector kan Vlaanderen veel toegevoegde waarde, nieuwe businessmodellen en lokale jobs creëren.

“Green Procurement” ofwel duurzame overheidsopdrachten zijn een belangrijke hefboom om markten te creëren van duurzame producten. Overheden kunnen door hun marktmacht een ondubbelzinnig signaal sturen aan leveranciers, en de meest duurzame offertes systematisch voortrekken. Samenwerking tussen aankoopdiensten over de grenzen heen kan die marktmacht bovendien vergroten: met dat doel ontstond het initiatief voor het “Circular & Fair ICT Pact”, een internationaal netwerk van ICT-aankopers. Ook de Vlaamse en federale overheden ondertekenden recent dit pact als “coordinating participant”.

Op het vlak van duurzame ICT werd de laatste jaren heel wat pionierswerk verricht in Vlaanderen: Fair ICT Flanders, een initiatief van CATAPA vzw in samenwerking met Ondernemers voor Ondernemers en Bond Beter Leefmilieu, ondersteunde en adviseerde in totaal dertig grote organisaties bij hun inspanningen om hun ICT-beleid duurzamer te maken. De verhalen van pilootorganisaties zoals KULeuven en de steden Gent en Leuven zijn hoopgevend. De vraag is nu hoe we deze ‘best practices’ opschalen.

Met de volgende beleidsaanbevelingen voor de Vlaamse overheid, maken we al een stevige sprong vooruit:

Maak een ambitieuze vertaalslag van het Circular & Fair ICT Pact. Elke regio die toetreedt tot het pact als “coordinating participant”, verplicht zich ertoe om een “buyer group” op te richten, die de deelnemers toelaat om samen te leren en toegang te krijgen tot de criteria en best practices van het internationale netwerk. De Vlaamse overheid moet de gelegenheid te baat nemen om duurzame ICT definitief op de kaart te zetten. Zo kan men het pact best vertalen in becijferde doelstellingen, zoals duurzaamheidscriteria toegepast op 100% van de ICT-aankopen door organisaties die onder de Wetgeving Overheidsopdrachten vallen, tegen 2025.
Maak duurzaamheidscriteria verplicht. Duurzame overheidsaankopen moeten de norm worden, en dat kan enkel wanneer overheidsinstellingen verplicht worden om een duurzaamheidsbeleid bij aankopen te voeren en dit via duidelijke criteria voor alle productgroepen. Dat gebeurt trouwens al in heel wat andere landen, zoals in Nederland, Italië en Noorwegen. Naast criteria rond ‘due diligence’ (uitsluiten van mensenrechtenschendingen in de toeleveringsketen) moeten ook ecologische en circulaire criteria een belangrijke parameter worden bij het toekennen van overheidsopdrachten. We bepleiten ook een aanpassing van de Wetgeving Overheidsopdrachten rond het verplicht opnemen van duurzaamheidscriteria in bestekken. Deze criteria moeten ook voldoende zwaar doorwegen in de eindbeslissing.
Bouw een expertisecentrum uit om aankopers te ondersteunen. Om de expertise in duurzame overheidsaankopen verder uit te bouwen, adviseren we de Vlaamse overheid om een echt expertisecentrum uit te bouwen. Zodat aankopers de nodige ondersteuning krijgen bij het verduurzamen van hun ICT-aankoop. Een goed vergelijkingspunt is het Nederlandse “PIANOo”, een expertisecentrum waar 30 medewerkers aan de slag zijn.

We sluiten onze beleidsaanbevelingen af met een leidraad rond duurzaam ICT-beleid in de praktijk: een inspiratiebox met criteria die aankopers kunnen gebruiken bij de aankoop van ICT-toestellen, alsook basisrichtlijnen voor overheidsdiensten voor een duurzaam ICT-beleid. Daarnaast doen we voorstellen voor flankerend beleid om de circulaire economie op alle fronten te bevorderen, zoals maatregelen die de hersteleconomie bevorderen, en acties om bedrijfsleiders te sensibiliseren en te ondersteunen om circulaire businessmodellen toe te passen.

Artikel geschreven door Jeroen Fonteyn (BBL).

District09 (Stad Gent) wint Fair ICT Awards 2021

Laura Blanco Martinez | Algemeen

District09, de ICT-partner van Stad Gent, heeft de Fair ICT Award 2021 in de wacht gesleept. ICT is berucht om haar zware ecologische impact en mensonwaardige werkomstandigheden. De award, uitgereikt door Fair ICT Flanders en Vlaanderen Circulair, zet bedrijven, hogescholen, universiteiten en besturen in de kijker die de aankoop en het gebruik van hun ICT-materiaal verduurzamen.

De genomineerden hebben verschillende strategieën toegepast om hun elektronica te verduurzamen: door duurzaamheidscriteria en mensenrechtenclausules te integreren in de bestekken, te werken met refurbished laptops of in te zetten op levensduurverlenging van toestellen. Sofie Pieraerd van de KU Leuven, de winnaar van de FIA’s 2020, reikte de award vandaag uit aan District09 (Stad Gent).

District09 (Stad Gent) maakte indruk op de jury door de stevige inbedding van hun duurzaam ICT-aankoopbeleid binnen een breder beleidskader. Ze slagen erin om het respecteren van mensenrechten en de bescherming van sociale rechten te verbinden met een circulair gedachtengoed. Hun recente lidmaatschap bij Electronics Watch garandeert dat de gestelde eisen binnen de sociale clausules goed opgevolgd worden. Het interne beleid zet dan weer sterk in op de levensduurverlenging van toestellen. De duurzaamheidsinspanningen in komende ICT-bestekken getuigen daarnaast ook van veel ambitie.

Universiteit Gent en Stad Leuven werden genomineerd. Ook zij deden heel wat inspanningen om hun negatieve impact van hun ICT hardware te verminderen.

Eerlijke ICT als topprioriteit

Gent zet al langer stappen vooruit op vlak van duurzaamheid en mensenrechten. Na inspanningen bij de aankoop van verschillende producten zoals textiel en voeding kijkt de stad nu richting de ICT-leveranciers. Die ambities zitten verankerd in het bredere beleid: in de huidige beleidsnota’s ‘Meer dan een slimme stad’ en ‘Internationale Solidariteit’ is ICT-hardware opgenomen als één van de productsegmenten waar stappen vooruit kunnen gezet worden. Om dit engagement kracht bij te zetten ondertekenden ze in 2020 ook een engagementsverklaring met Fair ICT Flanders en werden ze in april 2021 samen met Universiteit Gent lid van Electronics Watch, een internationale organisatie die de dialoog aangaat met leveranciers en onderzoek en monitoring doet van de werkomstandigheden in de ICT-keten. In aankoopdossiers voor ICT-toestellen nemen ze een uitgebreid luik van duurzame criteria op, gerelateerd aan o.a. energieverbruik, gerecycleerd materiaal, afvalverwerking en transport.

Sofie Bracke, Gentse schepen bevoegd voor digitalisering en Voorzitter van District 09: “Sinds 2021 schakelen we als Gents stadsbestuur een versnelling hoger. Het is onze maatschappelijke plicht om als grote overheidsorganisatie bewuster om te gaan met het (her)gebruik van ons ICT-materiaal en te evolueren naar een duurzamer aankoopbeleid.

Circulair gebruik van ICT-toestellen

District09 (Stad Gent) doet al jaren inspanningen rond het circulair gebruik van ICT, met een sterke focus op levensloop management of circulariteit. Alles begint bij de aankoop. Men hecht veel belang aan kwaliteitsvolle producten die langer meegaan en eisen daarbij 3 jaar garantie. Daarna is er een doordacht plan om de gebruiksduur van de toestellen zo hoog mogelijk te houden. Sinds een aantal jaren vervangen ze laptops slechts na 5 jaar. Ook de leasing van multifunctionele copiers is standaard verlengd naar 8 jaar.

Tine Heyse, Gentse schepen bevoegd voor klimaat en internationale solidariteit: “Door in te zetten op circulariteit en de levensduur van ICT-hardware zo lang mogelijk te houden, proberen we de e-waste berg te verkleinen en het ontginnen van nieuwe grondstoffen te beperken. Tegelijkertijd zetten we ook in op het verkleinen van onze impact op de (slechte) arbeidsomstandigheden in het Globale Zuiden.”

Als apparatuur kapot gaat, dan gebeuren reparaties in de garantieperiode door de leveranciers, daarna door de interne hersteldienst. Toestellen die structureel vervangen worden, screenen ze op hergebruik. Als hergebruik mogelijk is, worden ze gebruikt voor tijdelijke medewerkers, of worden ze geschonken aan het Stedelijk Onderwijs Gent en krijgen ze een nieuw leven in de klassen. Toestellen die onbruikbaar zijn, demonteren ze om de onderdelen te recupereren voor herstellingen. Indien er geen andere opties voor levensduurverlenging meer zijn, gaan onbruikbare onderdelen naar Recupel, batterijen naar Bebat. Ook bij de bouw van de twee nieuwe datacenters voor Stad Gent denkt men circulair. Bij één datacenter wordt de warmte die de servers afgeven, gerecupereerd om het administratief centrum Zuid gedeeltelijk te voorzien van warm water en verwarming.

De Fair ICT Awards zijn een initiatief van Fair ICT Flanders (een project van CATAPA vzw, Bond Beter Leefmilieu, Ondernemers voor Ondernemers) en Vlaanderen Circulair.

Voor vragen en meer info:

Kim Claes, coördinator Fair ICT Flanders

CATAPA vzw
kim.claes[at]catapa.be
+32 (0)483 16 45 02

fairictflanders.catapa.be/fairictawards

Wat kan jij leren van het ICT-beleid van Stad Leuven?

Laura Blanco Martinez | Algemeen | aankoop, faire ICT, goede voorbeelden

Naar aanloop van de Fair ICT Awards 2021, zet Fair ICT Flanders deelnemers in de kijker. Ter informatie, maar vooral ter inspiratie. Van kleine ondernemingen tot grote instituten. Kom te weten wat jij kan leren van bedrijven, universiteiten, ondernemingen of gemeenten die al bezig zijn met duurzame ICT.

Vandaag in de kijker: Stad Leuven

Maatregelen met impact

Stad Leuven heeft een ambitieus plan om ICT te verduurzamen. “De minst vervuilende hardware, is de hardware die je niet aankoopt,” zo stelt Dries Capelle, directeur data- en facilitair beheer van Leuven. Toch is hardware onontbeerlijk in een innovatieve overheidscontext, maar “als lokaal bestuur kan je er wel naar streven om de reeds aanwezige hardware zo lang mogelijk in dienst te houden, zodat de aankoop van nieuwe toestellen kan uitgesteld worden. De energiewinst van nieuwe, energiezuinige toestellen kan namelijk nooit de CO₂-uitstoot van de productie van een nieuw toestel compenseren.” De maatregel met de meeste impact op vlak van duurzame ict is voor Stad Leuven dan ook levensduurverlenging.

Concreet nam Stad Leuven de volgende beslissingen:

Thomas Oppens, schepen van ICT in Leuven

Toestellen worden in plaats van 4 jaar tot wel 5 jaar in dienst gehouden. Speciale aandacht voor levensduurverlenging gaat naar toestellen die gebruikt worden voor kantoorwerk dat weinig rekenkracht vereist.

Leuven richt zich intensiever op onderhoudsclausules. Dikwijls komt het voor de leverancier goedkoper uit om een nieuw toestel te voorzien dan om het oude te repareren. Dat moet anders. Daarom vraagt Stad Leuven onderhoudsclausules voor 4 jaar next day on-site, en volgen ze dit goed op.
Sinds de start van de coronapandemie heeft de Stad Leuven honderden refurbished laptops gekocht om via het ocmw ter beschikking te stellen aan cliënten, met het oog op e-inclusie (bijvoorbeeld kinderen die afstandsonderwijs moesten volgen). Ze voorzien ook een servicedeskmedewerker om eventuele technische problemen op te lossen.
Stad Leuven heeft een ethische clausule toegevoegd rond ICT. Dat betekent dat er gecontroleerd wordt of de hardware die aangekocht wordt, ook vervaardigd werd in goede omstandigheden en met respect voor het milieu. “Zo dragen we ons steentje bij om mensenrechtenschendingen in de ICT-toeleveringsketens aan te pakken en verkleinen we de ecologische impact van onze digitale werking”, licht schepen van ICT Thomas Van Oppens toe.
Leuven ging ook van een aankoopformule naar een huurformule. Zo kunnen ze het aantal toestellen afbouwen als de nood eraan zou afnemen, en kan de leverancier de toestellen nog een tweede leven geven.
Last but not least brengt de stad een heel aantal applicaties over naar de cloud, zodat ze zelf minder servers nodig hebben. Zonder te vergeten dat ‘the cloud’ ook draait op servers, maakte men de berekening dat dat grote parken zuiniger en efficiënter werken.

Verander de wereld, begin bij jezelf

Verder staat er bij Stad Leuven nog veel op de planning. De ambities op vlak van faire ICT overlappen met SDG’s en de klimaatdoelstelling van de stad, die vooropstellen de eigen werking te verduurzamen. Daarom gaat Leuven nog:

De serverruimte herinrichten met het oog op energiebesparing.
Faire computermuizen testen van de Duitse fabrikant NagerIT die transparant is over de onderdelen en materialen.
Oudere toestellen inzetten als reservetoestellen. Toch hoopt Stad Leuven door te kiezen voor levensduurverlenging, de uitstroom op te laten drogen.

Stad Leuven verduurzaamt, en faire ICT is daar een deel van. Onder het motto “The people who are crazy enough to think they can change the world are the ones who do” toont Leuven ambitie. Laat de andere lokale besturen maar volgen!

Artikel geschreven door Rense Verweerden.

Wat kan jij leren van het ICT-beleid van District 09?

Laura Blanco Martinez | Algemeen | aankoop, faire ICT, goede voorbeelden

Naar aanloop van de Fair ICT Awards 2021, zet Fair ICT Flanders organisaties in de kijker die aan de slag gingen met duurzame ICT. Als bron van inspiratie: van kleine ondernemingen tot grote instituten. Kom te weten wat jij kan leren van bedrijven, universiteiten, ondernemingen of gemeenten die al bezig zijn met duurzame ICT.

Vandaag in de kijker: Stad Gent

Maatregelen om de levensduur van toestellen te verlengen

Gent is op veel vlakken een vooruitstrevende stad. Ook wat duurzame ICT betreft. District09, de opvolger van Digipolis Gent en al bijna 20 jaar de ICT-partner van Stad Gent, doet inspanningen om de levensduur van haar ICT-toestellen te verlengen. “Die focus op levensduurverlenging en circulariteit zit intussen echt ingebakken in onze reguliere werking,” aldus Bert Wauters, verantwoordelijk voor de Servicedesk en een van de trekkers van duurzame ICT bij District09. Wat is dat dan precies, zo’n duurzaam ICT-beleid? Bert legt verder uit:

Het begint al bij onze ICT-aankopen: we gaan voor kwaliteitsvolle toestellen, want die gaan vaak langer mee. We eisen ook minimaal 3 jaar garantie van onze leveranciers.
We gebruiken bedrijfstoestellen minimaal 5 jaar. Kunnen we ze daarna ergens anders hergebruiken, dan zetten we ze in als vervangtoestel of als toestel voor tijdelijke werknemers. Toestellen die we daarna zelf niet meer kunnen gebruiken, krijgen een derde leven in de klassen van het Stedelijk Onderwijs Gent.
ICT-toestellen die na de garantieperiode kapot gaan, herstellen we zelf. Toestellen die totaal onbruikbaar zijn geworden, demonteren we, zodat we de onderdelen kunnen recupereren om weer andere toestellen te herstellen.
Kunnen we echt niets meer doen met een toestel, dan sturen we het naar Recupel, zodat die het op een correcte manier kunnen recycleren.
Medewerkers van Stad Gent kunnen in ons aanbod smartphones kiezen voor een Fair Phone en refurbished Iphone. Het aanbod is nog beperkt, omdat deze markt nog jong is, maar we volgen de evolutie op. Voor het Stedelijk Onderwijs kopen we ook regelmatig refurbished laptops aan.

Andere stappen voor een duurzaam ICT-beleid

De focus op circulariteit en het verlengen van de levensduur van toestellen werpt z’n vruchten af in Gent. Door – op het eerste gezicht – kleine stappen te nemen, kan je immers vaak al een groot resultaat boeken. En het smaakt vooral naar meer. “We voelen dat het draagvlak binnen het bestuur en de organisatie sterk gegroeid is, maar er is ook een maatschappelijke urgentie om meer zorg te dragen voor het milieu en te streven naar betere arbeidsomstandigheden in de sector”, vertelt Bert. Dat verklaart meteen ook waarom ze in Gent de voorbije jaren een versnelling hoger schakelden.

In 2020 besliste District09 om als pilootorganisatie in te stappen in Fair ICT Flanders. En in april van dit jaar sloten ze zich aan bij Electronics Watch, een internationale organisatie die zich inzet voor eerlijke arbeidsomstandigheden bij het ontginnings- en productieproces van ICT door in dialoog te gaan met de ICT-leveranciers en de situatie op het terrein op te volgen. Hoe dat allemaal in z’n werk gaat, zullen ze snel in de praktijk ondervinden, want er staan een aantal grote ICT-aankoopdossiers op de planning waarin ze de samenwerking met Electronics Watch zullen opnemen.

“We zijn ambitieus, maar tegelijk ook realistisch. Want we weten dat dit geen gemakkelijke opdracht is. De productie van ICT-hardware is bijzonder complex en niet transparant.” licht Bert toe. “Het is dus een langzaam proces op lange termijn, maar wel een noodzakelijke stap. Daar waar andere acties vooral een impact hebben op het einde van de productieketen, heeft dit impact aan het begin van de productieketen.”

Wat doet stad Gent nog op het vlak van duurzame ICT? Werken aan duurzamere ICT is voor hen een continu verbeterproces waarbij ze inzetten op verschillende facetten: van energie, mobiliteit, verpakkingsafval en elektronisch afval tot de ethische en sociale aspecten bij de productie. Enkele voorbeelden:

Bij de bouw van de twee nieuwe datacenters voor Stad Gent zijn de meest ecologische principes toegepast. Bij één datacenter wordt de warmte die de servers afgeven, gerecupereerd om het administratief centrum Zuid gedeeltelijk te voorzien van warm water en verwarming.
Om verplaatsingen, en dus de CO2-uitstoot te beperken, lost District09 problemen zoveel mogelijk op via schermovername op afstand. Door een regiowerking op te zetten, waarbij twee kleine teams van de servicedesk op locatie bij de eindgebruikers werken, is het aantal verplaatsingen drastisch gedaald. Voor de verplaatsingen die wel nog nodig zijn, is District09 bezig om hun wagenpark zo elektrisch mogelijk te maken.
In aankoopdossiers voor ICT-toestellen nemen ze een uitgebreid luik duurzame criteria op.

Tot slot bouwen ze bij Stad Gent en District09 ook kennis en expertise op rond deze materie. Want daar is nood aan. Naast het leernetwerk van Fair ICT Flanders is District09 actief betrokken binnen het Belgisch leernetwerk voor Duurzame ICT en in een Europese werkgroep rond ethisch verantwoorde ICT. Dat geeft hen ook inspiratie en goesting om verdere stappen te zetten richting duurzame ICT.

Wil je deze organisatie aan het woord horen? Kom dan naar de conferentie van Fair ICT Flanders op 2 december. Schrijf je hier in!

Rense Verweerden

Wat kan jij leren van het ICT-beleid van gemeente Laakdal?

Laura Blanco Martinez | Algemeen | aankoop, faire ICT, goede voorbeelden

Vandaag in de kijker: gemeente Laakdal

Gemeente Laakdal - Bron: Impact Days — Gemeente Laakdal – Bron: Impact Days

Gemeente Laakdal werkt aan een duurzame toekomst. Om klimaatverandering tegen te gaan, is nu actie nodig. Naast inspanningen om de CO2-uitstoot van de gemeentelijke diensten te verlagen en hernieuwbare energie efficiënt in te zetten, streeft Laakdal ook naar een zo duurzaam mogelijk ICT-beleid. Maar hoe evident is het voor een kleine organisatie zoals een gemeente om zo’n duurzame stappen te zetten?

Het antwoord: heel evident. “Het is niet omdat een gemeente minder ICT aankoopt dan een grote organisatie, dat het geen bijdrage kan leveren. Inzetten op levensduurverlenging is heel erg waardevol,” vertelt Kim van Fair ICT Flanders.

Gemeente Laakdal schaart zich dus met veel goesting achter duurzame ICT en circulair gebruik ervan. Hoe doen ze dat?

1. Door aankoop te verduurzamen

Laakdal koopt ICT-apparatuur aan bij leveranciers die toestellen verkopen die Type1-ecolabels dragen, internationale labels voor ICT-producten die garanties geven voor een meer milieuvriendelijke en sociaal verantwoorde productie van de toestellen.

2. Door ICT-materiaal te herbestemmen

De end-of-use-flow van ICT-apparatuur wordt flink geoptimaliseerd binnen de gemeente. “We zoeken eerst intern naar een herbestemming van het materiaal, pas daarna gaan we kijken naar buitendiensten zoals bijvoorbeeld scholen,” vertelt Jef Reynders, hoofd ICT van gemeente Laakdal. “Gebruikte smartphones worden getest op mogelijk hergebruik en bewaard voor noodgevallen of als reservetoestellen. En ICT-materiaal dat niet herbruikbaar is, wordt afgevoerd naar Out Of Use, een bedrijf dat instaat voor de recyclage van elektronisch afval van organisaties.”

Zo heeft de gemeente Laakdaal onlangs zo’n 40 laptops van de afvalberg gered en intern hergebruikt om iedereen mobiel te krijgen in functie van thuiswerken. Zodoende spaarden ze ongeveer €40.000 uit: een flink bedrag voor een lokaal bestuur van die grootte én een extra stimulans om tijd en aandacht te steken in duurzame ICT.

3. Door betrokkenheid te creëren

Via gerichte communicatie creëert Laakdal vervolgens meer betrokkenheid rond faire ICT bij medewerkers van verschillende diensten in de gemeente. Ook de inwoners van de gemeente zijn een doelgroep, want ook zij kunnen het verschil maken. Het plan ligt op tafel om inzamelacties op te zetten in de lokale dienstencentra in elk deeldorp. Inwoners van Laakdal kunnen dan vlakbij huis hun toners, inktcartridges en zelfs gsm’s inleveren. Ook ligt een samenwerking met Klimaatmakers in het verschiet. Grote plannen dus!

4. Door te blijven leren

Laakdal consulteert ook het leertraject en de toolbox van Fair ICT Flanders. Zo wordt er elke dag bijgeleerd. Ook communiceert de gemeente naar externe partijen rond de genomen maatregelen binnen dit traject. Leren en inspireren!

Wil je ook aan de slag als gemeente met duurzame aankoop en circulair gebruik van ICT? Kom naar de slotconferentie van Fair ICT Flanders op 2 december. Schrijf je hier in!

Artikel geschreven door Rense Verweerden.

Wat kan jij leren van het ICT-beleid van Universiteit Gent?

Laura Blanco Martinez | Algemeen | aankoop, faire ICT, goede voorbeelden

Vandaag in de kijker: Universiteit Gent.

UGent richtte in 2019 een werkgroep op rond faire en circulaire ICT, in het kader van Transitie UGent. Met die werkgroep konden ze grote stappen zetten binnen hun ICT-beleid. Een werkgroep met studenten, professoren, ICT’ers en medewerkers zat samen en slaagde erin om duurzame ICT op de agenda te zetten. Een puik participatief project met grote impact. Want als universiteit heeft de UGent de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op de ICT-keten. Aankoop en beleid moeten verduurzamen, maar hoe begin je precies aan zo’n transitie als grote, academische institutie?

Een duurzaam beleid als deel van de grote strategie

“Het is vooral een kwestie van durven springen,” stelt Martijn De Keere, beleidsmedewerker ICT aan de UGent. “Een duurzaam ICT-beleid past natuurlijk binnen de algemene strategie, maar de eerste stappen moeten wel gezet worden.” Toch is er bij de UGent ook veel draagvlak, ook onder studenten. Steeds meer studenten hechten belang aan het verduurzamen van de sector, en willen graag dat hun laptops, schermen, kabels op een eerlijke manier geproduceerd worden. Zowel sociale als milieuaspecten zijn daarbij belangrijk.

Draagvlak en durven springen dus. Maar wat zijn dan exact de doelstellingen van UGent en zijn die ook bruikbaar zijn voor kleinere instellingen? UGent heeft de volgende doelen:

De best beschikbare duurzaamheidscriteria en labels integreren bij nieuwe of hernieuwde overeenkomsten.
Dialoog met hun ICT-leveranciers aangaan rond mensenrechten en duurzaamheid in hun keten.
Een maximale verlenging van de levensduur van ICT-apparatuur
Het materiaal in kaart brengen en recycleren in de afvalfase
Het personeel (en studenten) sensibiliseren en hierover communiceren

UGent focust daarbij op verschillende fases van het gebruiken van ICT, van aankoop tot recyclage. Als grote consument van ICT-hardware kan een universiteit invloed uitoefenen op andere bedrijven om de keten te verduurzamen. Dat kan natuurlijk met verschillende maatregelen.

Tips voor duurzame ICT van de UGent

Dit zijn stappen die de UGent ondernam. Implementeer jij ze binnenkort ook?

Kies voor TCO-gecertificeerde PC’s. ‘TCO Certified’ is een internationaal label voor IT-producten en garandeert dat de productie op een milieuvriendelijke en sociaal verantwoorde wijze gebeurt.
Klop als publieke aankoper aan bij Electronics Watch. Deze onafhankelijke organisatie monitort de arbeidsomstandigheden in de productiefabrieken. De grootste sterkte zit in het systeem van ‘worker-driven monitoring’, waarvoor het samenwerkt met een netwerk van lokale monitors (vaak lokale vakbonden en NGO’s). Electronics Watch gaat niet alleen in dialoog met ICT-leveranciers, ze doen ook uitgebreid onderzoek naar de werkomstandigheden in ICT-producerende landen. Zij gaan niet alleen in dialoog met ICT-leveranciers, ze doen ook uitgebreid onderzoek naar de werkomstandigheden in ICT-producerende landen.
Zet in op een circulair gebruik van IT-hardware binnen de organisatie om de gebruiksduur van je toestellen te verlengen. Dit kan te gaan voor bijvoorbeeld herstel of hergebruik. Zo kan je een tweede leven geven aan toestellen via projecten in het globale Zuiden, zoals VLIR-UOS in Cuba en Ethiopië. Zijn zo’n projecten niet mogelijk voor jou? Doneer de materialen aan Close The Gap vzw voor hergebruik in allerhande ontwikkelingsprojecten. Sterk verouderde of onherstelbaar defecte toestellen worden afgevoerd via Recupel, die er waardevolle stoffen uit recupereert.
Onderschat het belang van participatie niet. Het is belangrijk dat je intern draagvlak creëert, en dat je samenzit met een groep die het voortouw wil nemen die het thema op de agenda willen zetten. Je kan het interne draagvlak analyseren door na te gaan wie er meewerkt aan de doelstellingen rond faire ICT, wie de trekkers zijn, wie de betrokken diensten zijn, hoe medewerkers en andere actoren een rol kunnen spelen in het verhaal.
Inventariseer nauwgezet je aangekochte toestellen. Zo kan je op een bewuste manier omgaan met de toestellen in roulatie. Het maakt het ook mogelijk om het inzamelpercentage van afgedankte toestellen op te krikken en en meer toestellen op een gepaste manier te laten recycleren. Zo vermijd je dat toestellen vooral stof vergaren in kasten. Binnen de UGent worden er nu ook recyclagepunten ingericht, waar ook defecte en nog werkende ICT-toestellen en gsm’s kunnen ingezameld worden.
En verder: visie en kennis van de problematiek is belangrijk. Nog belangrijker is interne samenwerking, waarbij dialoog en wederzijdse ondersteuning centraal staan. Externe ondersteuning, bijvoorbeeld door Fair ICT Flanders, geeft vertrouwen. En ten slotte: geduld is een schone deugd. Nieuw beleid vergt tijd, maar we moeten op dezelfde nagel blijven kloppen.

Wil je deze organisatie aan het woord horen? Kom dan naar de conferentie van Fair ICT Flanders op 2 december. Schrijf je hier in!