Pilootorganisaties
Fair ICT Flanders ondersteunt organisaties die stappen willen ondernemen om hun ICT-aankoop- en gebruiksbeleid meer fair en circulair te maken. Een beperkt aantal pilootorganisaties engageerde zich officieel om ambitieuze stappen te zetten en actief aan de slag te gaan met o.a. de informatie uit het leertraject aangeboden door Fair ICT Flanders. Hieronder volgt een overzicht van de pilootorganisaties van Fair ICT Flanders: KU Leuven, Universiteit Gent, Stad Gent (District09), Laakdal en Stad Leuven.
KU Leuven
Duurzame IT vormt een pijler binnen de bredere strategische aanpak van duurzaamheid aan de KU Leuven. ICTS, de centrale informaticadienst van de KU Leuven, heeft een omvattend multidimensioneel beleid uitgebouwd rond duurzame IT. Het is een werk van lange adem.
Sofie Pieraerd, hoofd Klanten- en Servicecentrum van ICTS (KU Leuven), na het in ontvangst nemen van de FIA 2020: “Het is heel fijn om te zien dat onze inspanningen zo bekroond worden. Dit is de culminatie van allerlei trajecten waar we al in 2009 mee zijn begonnen. Maar we blijven aan de weg timmeren
Dat beleid omvat onder meer het verlengen van de levenscyclus van IT-hardware. Hergebruik binnen en buiten de universiteit maakt daar deel van uit. Men zet tevens in op groene datacenters, het verminderen van print- en kopieervolumes en duurzame ICT-aankopen.
De koopkracht van de KU Leuven wordt ingezet om de ICT-keten te verduurzamen. Zo neemt de KU Leuven duurzaamheidslabels en een mensenrechtenclausule op in de ICT-aankoopdossiers.
De universiteit heeft, in samenwerking met HIVA Onderzoeksinstituut, een mensenrechtenclausule opgesteld en toegevoegd aan een bestek voor multifunctionals om een formele basis te creëren voor een dialoog rond mensenrechten. Door in te schrijven op het bestek gaat de leverancier akkoord om tijdens de uitvoeringsfase van het contract een dialoog aan te gaan over de mensenrechten in hun productieketen. Ze bouwden ondertussen een structurele dialoog uit met hun IT-leverancier HP rond mensenrechten in de toeleveringsketen. Zo dwingt de universiteit de producenten tot een transparantere aanpak van het productieproces en kan ze op iedere schakel van de keten een rol spelen. KU Leuven piloteert momenteel met deze aanpak. Het volgen van deze ‘Human Rights Due Diligence’- aanpak maakt hun voorbeeld repliceerbaar.
In 2020 sleepte de universiteit als eerste de Fair ICT Awards in de wacht, een prijs uitgereikt door Fair ICT Flanders en Vlaanderen Circulair. De awards zet organisaties, universiteiten, hogescholen en besturen in de kijker die zich inzetten voor een duurzaam aankoop-en verwerkingsbeleid van ICT-materiaal. KU Leuven was dé grote favoriet bij de jury omdat ze duurzaamheid en mensenrechten hoog in het vaandel dragen.
De universiteit heeft nog meer ambitieuze plannen. Zo wil men de genomen initiatieven verder uitbouwen en de opgebouwde kennis verder uitdragen binnen en buiten de KU Leuven. Als universiteit wil KU Leuven tenslotte ook de link blijven leggen tussen duurzame bedrijfsvoering en wetenschappelijk onderzoek. Het ultieme doel: effectief impact hebben op het terrein in de verschillende fases van het ICT productieproces. De universiteit communiceert en documenteert op een heldere manier de gezette stappen. Alle gezette stappen kunnen teruggevonden worden op de webpagina over duurzame IT aan de KU Leuven.
Meer weten? Bekijk zeker het uitgebreide interview met de ICTS-dienst van de KU Leuven naar aanleiding van het winnen van de FIA’s 2020. Het artikel met de winnaars vind je hier.
Universiteit Gent
In juni 2019 startte de Universiteit Gent een werkgroep rond faire ICT waarin academici, medewerkers en studenten vertegenwoordigd zijn. Die werkgroep startte binnen het kader van het bredere Transitie UGent-proces wat resulteerde in de eerste betekenisvolle stappen richting een duurzamere aankoop-en gebruiksbeleid van ICT-hardware. Dat doet ze concreet door enkel ICT-materiaal aan te kopen met het Type 1 Ecolabels, de levensduur van hun elektronica te verlengen, in te zetten op een recyclage-en urban mining beleid en draagvlak te creëren rond het thema bij medewerkers en studenten.
“Fair ICT past sowieso binnen de strategische visie van de Universiteit Gent, maar vanuit de studenten horen we dat zij ook meer en meer belang hechten aan duurzaamheid en sociale aspecten wat betreft ons ICT-materiaal.” – Martijn De Keere, UGent
Ondertussen is de werking rond faire en circulaire ICT geïntegreerd binnen het overkoepelende Klimaatplan van de UGent. Recent heeft de UGent zich aangesloten bij Electronics Watch, een internationale ngo die ijvert voor betere arbeidsomstandigheden in het productieproces van elektronica. Op die manier zet de universiteit een belangrijke stap richting meer transparantie en eerlijke werkomstandigheden in de ICT-sector. De UGent is de eerste Vlaamse universiteit die samenwerkt met Electronics Watch. UGent was één van de genomineerden van de Fair ICT Awards 2020. Zie hieronder het filmpje. Meer info over hun inspanningen vinden jullie op hun website.
Stad Gent (District09)
District09, de ICT partner van alle Gentse stadsdiensten, werkt actief rond duurzame ICT en focust zich in het bijzonder op levensduurverlenging van toestellen. Zo worden bedrijfstoestellen tot vijf jaar verlengd waarna een evaluatie volgt en ze hergebruikt kunnen worden. Als het toestel helemaal defect is, wordt het ontmanteld en worden de onderdelen hergebruikt. Stad Gent doet vervolgens een beroep op RECUPEL die hun afgedankte producten inzamelt en verwerkt. District09 biedt ook Fairphones, ‘de meest duurzame smartphone ter wereld’, aan als bedrijfstoestel.
Net zoals de Universiteit van Gent, werkt ook Stad Gent, als pilootorganisatie van het Fair ICT Flanders project, al langer aan een duurzaam aankoop-en verwerkingsbeleid van ICT materiaal. District09 sloot zich aan bij Electronics Watch, een internationale organisatie die ijvert voor betere arbeidsomstandigheden in het productieproces van ICT. Zo draagt Stad Gent haar steentje bij aan een eerlijkere ICT-productie. Daarenboven zet de pilootorganisatie stappen in warmterecuperatie in datacentra, duurzame leveringen van ICT en verduurzaming van het printgedrag. Daar blijft het niet bij want de medewerkers zitten alvast boordevol nieuwe ideeën om het ICT-beleid verder te verduurzamen!
Stad Leuven
Stad Leuven verrichtte baanbrekend werk: In 2020 ondertekende Leuven, als eerste stad van Vlaanderen, een engagementsverklaring met Fair ICT Flanders waarin de stad verklaart faire en duurzame ICT hoger op de agenda te plaatsen. Op die manier verbindt de stad zich ertoe om werk te maken van faire en duurzame ICT. Dat doen ze bijvoorbeeld door de levensduur van hun laptops te verlengen, fair trade computermuizen aan te kopen en het energiegebruik van hun serverruimte te blijven monitoren en optimaliseren. Sinds de start van de COVID-19 pandemie heeft Stad Leuven honderden refurbished laptops aangekocht om die vervolgens via het OCMW ter beschikking te stellen aan cliënten om e-inclusie te bevorderen. Er wordt ook een servicedesk medewerker ingezet om technische problemen op te lossen.
Verder heeft de pilootorganisatie zich ingeschreven op het raamcontract van VITO voor ‘multifunctionals & copiers’ met een ethische clausule en ze wisselen expertise uit met de KU Leuven. Tot slot wordt er onderzocht welke applicaties naar de Cloud kunnen worden gebracht om zo het aantal servers te beperken in de toekomst.
Gemeente Laakdal
De gemeente Laakdal sloot ook een samenwerkingsovereenkomst af met Fair ICT Flanders en streeft op die manier naar een zo duurzaam mogelijk ICT-beleid. De gemeente spant zich in om hun ICT-aankopen te verduurzamen door aan te kopen bij leveranciers van Type1-ecolabels, een internationaal label voor ICT-producten dat ervoor zorgt dat die op een milieuvriendelijke en sociaal verantwoorde manier geproduceerd worden.
Daarnaast optimaliseert Laakdal ook de interne end-of-use-flow. Dat wil zeggen dat er in de gemeente eerst intern naar een herbestemming van het materiaal wordt gezocht en dan doet men pas een beroep op de buitendiensten zoals scholen. Gebruikte smartphones worden getest op mogelijk hergebruik en bewaard voor noodgevallen of als reservetoestellen. ICT-materiaal dat niet herbruikbaar is, wordt afgevoerd naar Out Of Use, een bedrijf dat instaat voor de recyclage van elektronisch afval van organisaties.
Via gerichte communicatie creëert Laakdal vervolgens meer betrokkenheid rond dit thema bij medewerkers van verschillende diensten in de gemeente. De inwoners van de gemeente kunnen echter ook een verschil maken. Daarom sensibiliseert de gemeente via infomomenten en in samenwerking met Fair ICT Flanders, ook haar inwoners rond faire en circulaire ICT. Ten slotte consulteert de pilootorganisatie ook het leertraject en de toolbox die Fair ICT Flanders aanbiedt en communiceert extern rond de genomen maatregelen binnen dit traject.
Van Hoecke
Binnen de overkoepelende CSR-visie en strategie werkte Van Hoecke een duurzaam ICT-beleid uit. Door de genomen acties en toekomstplannen streeft het Belgische familiebedrijf naar minder afval en draagt via schenking van ICT-materiaal een steentje bij aan de maatschappij.
“Dat is gewoon ons nuchtere verstand, denk ik, ICT-toestellen gebruiken tot het niet meer kán.” – aldus Tom Noé, Van Hoecke.
Ze werkten de voorbije jaren hard aan de verdere uitrol van een beleid dat de levensduurverlenging van hun ICT-toestellen centraal zet. Dat deden ze aan de hand van verschillende circulaire strategieën. Nieuwe computers worden standaard vier jaar gebruikt en nadien doorgegeven aan minder ‘intensieve’ gebruikers binnen het bedrijf. In het magazijn wordt er zelfs een autobatterij aan de laptop gekoppeld. Zo kan men de laptop of desktop meer dan vijf levensjaren gebruiken. Herstel van hardware (bv. batterijen en schermen) wordt altijd verkozen boven aankoop van een nieuw toestel.
Een nieuwe gsm wordt enkel vervangen bij het eindigen van de beveiligingsupdates. Indien de GSM ouder is dan drie jaar en klachten vertoond, wordt de batterij gecontroleerd en wordt het toestel via de leverancier ingediend voor recyclage/hergebruik. Als toestellen niet meer voldoen aan hun wensen, dan wordt bruikbaar materiaal geschonken aan initiatieven zoals Blijdorp (een zorgbedrijf met sociaal karakter) of aan een scholengemeenschap in de buurt.
Van Hoecke investeert ook in een nieuw printbeleid. Zo zijn er geen individuele printers meer maar centrale hubs voor meerdere afdelingen. De printerinstellingen worden aangepast zodat ze minder papier en inkt verbruiken. Als toestellen echt afgedankt worden, worden ze gerecycleerd.
Geïnspireerd?
Meer info vind je in deze uitgewerkte fiches, waarbij stil gestaan wordt bij de belangrijkste resultaten, impact en geleerde lessen van 6 koplopers in Vlaanderen.
Bent u als privaat bedrijf of publieke aankoper geïnspireerd geraakt door deze genomineerden? Neem dan zeker contact op en consulteer onze toolbox, waarin je praktische handvaten en rapporten vindt die je verder kunnen helpen op weg naar een meer fair en circulair ICT aankoop -en gebruiksbeleid binnen uw organisatie.